Khái niệm thương mại điện tử và các khía cạnh quan trọng liên quan

Thương mại điện tử (TMĐT) đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, thay đổi cách chúng ta mua sắm, giao dịch và kinh doanh. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm, lịch sử phát triển, các hình thức phổ biến và những quy định pháp luật liên quan đến TMĐT.

Thương mại điện tử là gì?

Thương mại điện tử, viết tắt là e-commerce, là việc mua bán hàng hóa, dịch vụ hoặc giao dịch thông qua mạng internet. TMĐT bao gồm mọi hoạt động từ mua bán sản phẩm, dịch vụ đến giao dịch tài chính, marketing và logistics.

Vai trò của thương mại điện tử

TMĐT mang lại lợi ích to lớn như tiết kiệm chi phí, tiếp cận thị trường toàn cầu, tối ưu hóa dịch vụ khách hàng và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Lịch sử hình thành và phát triển của thương mại điện tử

Sự phát triển của TMĐT gắn liền với các tiến bộ công nghệ:

• 1969 – CompuServe được thành lập
  CompuServe là một trong những nền tảng tiên phong cung cấp dịch vụ giao tiếp và thương mại trực tuyến.
• 1979 – Michael Aldrich phát minh ra mua sắm điện tử
  Aldrich đã kết nối máy tính với TV để thực hiện mua sắm, đặt nền móng cho TMĐT hiện đại.
• 1992 – Thị trường sách trực tuyến đầu tiên
  Book Stacks Unlimited ra đời, mở ra kỷ nguyên mua sắm sách online.
• 1995 – Amazon và eBay bắt đầu hoạt động
  Hai ông lớn này đã định hình lại cách thức kinh doanh trực tuyến, từ mua sắm cá nhân đến đấu giá trực tuyến.

Các hình thức thương mại điện tử phổ biến

TMĐT bao gồm nhiều hình thức, tùy thuộc vào đối tượng tham gia:

• B2C: Doanh nghiệp tới người tiêu dùng
  Ví dụ: Shopee, Tiki – nơi doanh nghiệp bán trực tiếp sản phẩm cho khách hàng cá nhân.
• B2B: Doanh nghiệp với doanh nghiệp
  Ví dụ: Alibaba – cung cấp nền tảng cho các doanh nghiệp giao dịch.
• C2C: Người tiêu dùng với người tiêu dùng
  Các trang đấu giá như eBay là ví dụ điển hình.
• C2B: Người tiêu dùng đến doanh nghiệp
  Ví dụ: Các dịch vụ freelance như Fiverr, nơi cá nhân cung cấp dịch vụ cho doanh nghiệp.

Các chủ thể tham gia trong thương mại điện tử

Những chủ thể chính bao gồm:

• Người mua hàng trực tuyến: Đối tượng sử dụng dịch vụ TMĐT để mua sắm.
• Doanh nghiệp kinh doanh TMĐT: Các đơn vị cung cấp sản phẩm/dịch vụ.
• Nhà cung cấp dịch vụ TMĐT: Đơn vị vận hành sàn giao dịch, website hoặc cung cấp dịch vụ hỗ trợ.

Tham khảo:

Cổng thông tin về thương mại điện tử của Bộ Công Thương Việt Nam

Hướng dẫn doanh nghiệp áp dụng TMĐT hiệu quả - AIM Academy

Phân biệt thương mại điện tử và kinh doanh điện tử

TMĐT là một phần của kinh doanh điện tử, tập trung vào giao dịch sản phẩm và dịch vụ qua internet. Trong khi đó, kinh doanh điện tử bao gồm cả TMĐT và các hoạt động quản lý, marketing, hỗ trợ khách hàng bằng công nghệ số.

Điểm khác biệt chính:

• TMĐT: Tập trung vào giao dịch.
• Kinh doanh điện tử: Bao gồm các hoạt động tổ chức và vận hành toàn diện doanh nghiệp số.

Website và sàn giao dịch thương mại điện tử

• Website thương mại điện tử
  Là nơi doanh nghiệp sở hữu độc quyền, cung cấp sản phẩm và dịch vụ của chính họ.
• Sàn giao dịch thương mại điện tử (Marketplace)
  Là nền tảng trung gian, nơi nhiều doanh nghiệp cùng bán sản phẩm như Shopee, Lazada.

Các hành vi bị cấm trong hoạt động thương mại điện tử

Theo quy định pháp luật Việt Nam, một số hành vi bị cấm trong TMĐT bao gồm:

• Gian lận, lừa đảo khách hàng.
• Sử dụng thông tin cá nhân trái phép.
• Bán hàng hóa, dịch vụ cấm theo quy định.

Xu hướng phát triển của thương mại điện tử

Xu hướng TMĐT nổi bật bao gồm:

• TMĐT trên di động: Sự phổ biến của smartphone thúc đẩy sự phát triển các ứng dụng TMĐT.
• Cá nhân hóa trải nghiệm người dùng: Nhiều doanh nghiệp sử dụng AI để tùy chỉnh nội dung theo nhu cầu khách hàng.
• Phương thức thanh toán hiện đại: Ví dụ: QR code, ví điện tử, và tiền mã hóa.

Các sàn thương mại điện tử nổi bật tại Việt Nam

Một số sàn TMĐT đang dẫn đầu thị trường:

• Tiki: Nền tảng thương mại nội địa tập trung vào chất lượng dịch vụ.
• Shopee: Sàn giao dịch với lượng người dùng đông đảo và các chiến lược khuyến mãi.
• Lazada: Hướng đến trải nghiệm khách hàng toàn diện.

Sendo: Tập trung vào các sản phẩm Việt Nam.